МҮХАҮТ-ын дэргэдэх Монголын Олон Улсын Арбитр болон Шихихутуг Их Сургууль хооронд хамтран ажиллах гэрээ байгууллаа.

Хамтын ажиллагааны гэрээнд гарын үсэг зурахад Монголын Олон Улсын Арбитрын дарга С.Энхцэцэг, Ерөнхий нарийн бичгийн дарга М.Шинэбаяр, Шихихутуг Их Сургуулийн Ректор Д.Оюунцэцэг оролцож тус тусын байгууллагын үйл ажиллагаа, цаашид хийхээр төлөвлөөд буй ажлуудын талаар мэдээлэл солилцлоо.

Гэрээний хүрээнд талууд:

• Монголын Олон Улсын Арбитрын үйл ажиллагааг сурталчлах, хөгжүүлэх зорилгын хүрээнд эрдэм шинжилгээний хурал, зөвлөгөөн, хэлэлцүүлэг, сургалт, судалгааны ажлыг хамтран зохион байгуулах;
• Шихихутуг Их Сургуулийн эрх зүйн бакалавр, бизнесийн эрх зүйн бакалаврын хөтөлбөрт суралцагсдыг танилцах болон мэргэжлийн практик дадлага хийлгэх ажлыг зохион байгуулах;
• Арбитрын хэрэг хянан шийдвэрлэх онцлогийг танин мэдүүлэх зорилгоор арбитрын үйл ажиллагааны талаар хамтарсан контент (facebook reel, podcast, youtube short video гэх мэт) хийж, түгээх;
• “Арбитрын долоо хоног” арга хэмжээ хамтран зохион байгуулах;
• Арбитрын хууль зүйн клиник сургалтын түшиц төв бий болгож, үйл ажиллагааг нь тогтмолжуулна;
• Шихихутуг Их Сургуулийн багш нарыг арбитрын чиглэлд сургаж, бэлтгэх, хөтөлбөрийн мэргэжлийн ном, гарын авлага бэлтгэх;
• Арбитрын эрх зүйн кредит цагтай хичээлийн хөтөлбөрийг сайжруулах, магадлан итгэмжлүүлэх хүрээнд энэхүү хөтөлбөрт заах багш нарыг мэргэшүүлэх, хөгжүүлэх ажлыг хамтран зохион байгуулахаар тус тус харилцан тохиролцлоо.

Монголын Олон Улсын Арбитраас хууль зүйн их, дээд сургуулийн бакалаврын зэрэг горилох үндсэн ангийн сургалтад хамрагдаж байгаа оюутнуудын дунд арбитрын мэтгэлцээний тэмцээн зарлаж байна.

“Mock trial-2023” арбитрын мэтгэлцээний тэмцээн нь хэрэг, маргаан дээр хэргийн оролцогчийн байр сууринаас оролцох, маргааныг шүүхийн бус журмаар хянан шийдвэрлэх практик судалгааг өргөжүүлэх, хөгжүүлэх, эрх зүйн боловсролын хөгжлийг дэмжих ач холбогдолтой.

Та бүхэн энд дарж удирдамжтай танилцана уу.

Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхимын дэргэдэх Монголын Олон Улсын Арбитраас шүүхийн бус журмаар маргаан шийдвэрлэх талаар оюутнууд болон эрдэмтэн судлаачдын онол-практикийн мэдлэгийг гүнзгийрүүлэх, бие даан эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил хийх дадал эзэмшүүлэх, судлаачдын бүтээлч сэтгэлгээ, шинжлэх ухаанч хандлагыг нэмэгдүүлэх, арбитрыг олон нийтэд сурталчлан таниулах зорилгоор эрдэм шинжилгээний илтгэлийн уралдаан зарлаж байна.

Та бүхэн энд дарж удирдамжтай танилцана уу.

Олон улсын эрх зүйн хөгжлийн байгууллага (IDLO) нь Европын сэргээн босголт хөгжлийн банкны санхүүжилтээр 2023-2025 онд Монгол улсад арилжааны эвлэрүүлэн зуучлалын үйл ажиллагааг иж бүрэн бэхжүүлэх төслийг хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна.

Тус төслийн хүрээнд МҮХАҮТ-ын дэргэдэх “Бизнесийн маргааныг эвлэрүүлэн зуучлах төв” нь оролцогч байгууллагаар хамтран ажиллахаар МҮХАҮТ-ын Гүйцэтгэх захирал Т.Дүүрэн, Олон Улсын Хөгжлийн Эрх Зүйн байгууллагын (IDLO) Суурин төлөөлөгч Стивен Кент нар хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурлаа.

Хамтын ажиллагааны хүрээнд эвлэрүүлэн зуучлах ажиллагааны эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгоход төрийн байгууллагатай хамтран ажиллах, эвлэрүүлэн зуучлагчдын чадавхыг бэхжүүлэхэд зориулан сургалтын хөтөлбөр боловсруулах, цахим контент, товхимол бэлтгэх, жижиг дунд бизнес эрхлэгчдэд арилжааны эвлэрүүлэн зуучлалыг сурталчлан таниулах, эвлэрүүлэн зуучлалын үйлчилгээ үзүүлэх орчныг бүрдүүлэх ажлуудыг хамтран зохион байгуулах юм.

Мөн Монголын Үндэсний Худалдаа, Аж Үйлдвэрийн Танхимын шинээр гишүүнээр элссэн байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдэд гишүүнчлэлийн гэрчилгээ гардуулах үйл ажиллагаанд арбитрын таниулах сургалтыг Хуулийн мэргэжилтэн Ө.Бат-Эрдэнэ орлоо.

Монголын олон улсын арбитр нь Америкийн Нэгдсэн Улсын Худалдааны яамны санхүүжилтээр хэрэгждэг “Арилжааны эрх зүйн хөгжлийн хөтөлбөр /Commercial Law Development Program/”-тэй шүүхийн бус журмаар маргаан хянан шийдвэрлэх тогтолцоог хөгжүүлэх чиглэлээр хамтарч ажиллахаар тохиролцсоны дагуу 2023 оны 9 дүгээр сарын 15-ны өдөр МОУА-ын арбитрчид, ажлын албаны мэргэжилтнүүд болон нарийн бичгийн дарга нарын мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлэх хамтарсан сургалтыг амжилттай зохион байгууллаа.

Тус сургалтыг Арилжааны эрх зүйн хөгжлийн хөтөлбөрийн урилгаар Монгол Улсад хүрэлцэн ирсэн арилжааны эрх зүй, түүн дотор олон улсын арбитрын чиглэлээр 30 гаруй жилийн баялаг туршлагатай хуульч, арбитрч Чонг Ий Лион /Chong Yee Leong/ болон Фрэнсис Шавиер /Francis Xavier/ нар “Олон улсын арилжааны арбитрын семинар: Шилдэг туршлагууд” сэдвийн хүрээнд дэлгэрэнгүй хэлэлцүүлэг өрнүүлж арбитрчийн хувьд мэргэшсэн, бие даасан байдал, хүлээн авсан хэрэгтээ шударга ёсыг хангах, ашиг сонирхлын зөрчлийн талаарх ямар эрсдэлтэй нөхцөл үүсэж болох болон арбитрын ажиллагааны явцад гарч болох, анхаарах шаардлагатай нийтлэг асуудлуудаар сургалтад оролцсон арбитрчидтай туршлага хуваалцлаа.

Тус сургалтыг Арилжааны эрх зүйн хөгжлийн хөтөлбөрийн зөвлөх, өмгөөлөгч хатагтай Гришма Прадхан /Grishma Pradhan/ болон олон улсын хөтөлбөрийн ахлах мэргэжилтэн хатагтай Чимай Тран-Луу /Chimai Tran-Luu/ нартай хийсэн уулзалтын үр дүнд сургалтын агуулгыг харилцан тохиролцож, цаашид энэ чиглэлийн сургалтын хөтөлбөрийг илүү нарийвчлан арбитрчид болон ажлын албаны мэргэжилтнүүд, нарийн бичгийн дарга нарт тогтмол зохион байгуулахаар тохиролцсон юм.

Сургалтад идэвхтэй хамрагдсан нийт арбитрчид болон сургалт зохион байгуулахад хамтран ажилласан “Арилжааны эрх зүйн хөгжлийн хөтөлбөр”-ийн хамт олонд талархал илэрхийлье.

Хятадын олон улсын эдийн засаг, худалдааны арбитрын комисс /CIETAC/-с БНХАУ-ын Бээжин хотноо зохион байгуулсан “Хятадын арбитрын долоо хоног” арга хэмжээнд Монголын олон улсын арбитр дэмжигч байгууллагаар оролцлоо. Тус арга хэмжээнд 20 гаруй орны 500 орчим зочид төлөөлөгчид оролцсон бөгөөд “Хятадын арбитрын долоо хоног”-ийн үеэр зохион байгуулагдсан “Хятадын арбитрын саммит 2023” арга хэмжээний үеэр Монголын олон улсын арбитр болон Хятадын олон улсын эдийн засаг, худалдааны арбитрын комисс /CIETAC/ хооронд “Хамтын ажиллагааны санамж бичиг” байгууллаа.

Тус арга хэмжээнд Арбитрын дарга С.Энхцэцэг, Ерөнхий нарийн бичгийн дарга М.Шинэбаяр, Арбитрч Т.Мэндсайхан болон Хуулийн мэргэжилтэн Ө.Бат-Эрдэнэ нар Монголын олон улсын арбитрыг төлөөлөн оролцсон бөгөөд Хятадын олон улсын эдийн засаг, худалдааны арбитрын комиссын удирдлагуудтай уулзалт хийн цаашдын хамтын ажиллагааны талаар санал солилцсон юм.

Талууд санамж бичгийн хүрээнд дараах ажлуудыг хэрэгжүүлэхээр харилцан тохиролцов:

• Талууд тус тусын арбитрчдын жагсаалт дахь арбитрчдаас зохих туршлага бүхий шаардлага хангасан арбитрчийг харилцан арбитрчдын жагсаалтдаа оруулах, мөн түүнчлэн аль нэг талын хүсэлтээр шаардлага хангасан арбитрчийг хүсэлт тавьсан тодорхой хэрэг маргаанд томилохыг санал болгох
• Шаардлагатай тохиолдолд аль нэг талын хүсэлтээр арбитрын хуралдаан, ажиллагаа болох газраас хамааран нөгөө талын заал, танхимын харилцан тохиролцож ашиглах боломжоор хангах
• Арилжааны арбитр болон бусад шүүхийн бус журмаар маргаан хянан шийдвэрлэх талаар мэдээлэл харилцан солилцох, тус тусын байгууллагаас эрхлэн гаргасан ном хэвлэлийг солилцох
• Талууд сургалт, судалгааны чиглэлээр харилцан тохиролцож хамтран ажиллах

Мөн “Бүс ба зам санаачилгын арбитрын байгууллагуудын гуравдугаар форум”-ын үеэр арбитрын журмаар маргаан хянан шийдвэрлэхдээ харилцан хууль хэрэглээний мэдлэг, мэдээллээ солилцох тухай санамж бичигт “Бүс ба зам” санаачилгын гишүүн байгууллагуудын хамтаар нэгдэн орлоо. Энэхүү санамж бичгийн хүрээнд арбитрын маргааны талууд хэрэг хянан шийдвэрлүүлэхдээ Монгол Улсын хууль тогтоомжоос өөр орны хуулийг ашиглана гэж заасан тохиолдолд арбитрын байгууллагууд энэ талаар цаг алдалгүй харилцаж, тухайн орны арбитрын байгууллагаас хэрэглэх хуулийн талаар мэдээлэл, лавлагаа, дүгнэлт авахаар харилцан тохиролцов.

МҮХАҮТ-ын дарга Т.Дүүрэн болон МҮХАҮТ-ын дэргэдэх Монголын олон улсын арбитрын дарга С.Энхцэцэг, Ерөнхий нарийн бичгийн дарга М.Шинэбаяр, Нарийн бичгийн дарга Н.Батдорж, Хуулийн мэргэжилтэн Ө.Бат-Эрдэнэ нар Олон Улсын Хөгжлийн Эрх Зүйн байгууллага /IDLO/-ын Суурин төлөөлөгч Стивен Кент болон Хөтөлбөрийн менежер Н.Одонтуяа, Олон нийттэй харилцах мэргэжилтэн С.Агьзул нарыг хүлээн авч уулзлаа.

Олон Улсын Хөгжлийн Эрх Зүйн байгууллагаас ирэх 2 жилийн хугацаанд арилжааны эвлэрүүлэн зуучлалын үйлчилгээг бэхжүүлэх зорилготой төслийг хэрэгжүүлэх бөгөөд тус уулзалтаар талууд уг төслийн хүрээнд цаашид авч хэрэгжүүлэх ажлын талаар мэдээлэл солилцлоо.

Уулзалтын үеэр МҮХАҮТ-ын дарга Т.Дүүрэн МҮХАҮТ-ын бүтцийн талаар тайлбарлаж МҮХАҮТ-ын дэргэд үйл ажиллагаа явуулж буй шүүхийн бус журмаар маргаан шийдвэрлэх үндсэн чиглэл бүхий байгууллага нь МҮХАҮТ-с хараат бусаар үйл ажиллагаа явуулдаг талаар тайлбарлаж төсөлтэй холбогдуулан Танхимын талаас ямар дэмжлэг байж болох талаар дурдсан бол МОУА-ын дарга С.Энхцэцэг ТББ-ын дэргэдэх эвлэрүүлэн зуучлалын байгууллагын өнөөгийн нөхцөл байдлыг тайлбарлаж, цаашид авч хэрэгжүүлэх ажлын талаар санал гаргалаа. Олон Улсын Хөгжлийн Эрх Зүйн байгууллагын Суурин төлөөлөгч Стивен Кент төслийн хүрээнд хийгдэж буй ажлын явц болон цаашид ямар ажил хэрэгжих талаар мэдээлэл өгөн талуудын өнөөдрийн уулзалтаар яригдаж буй асуудлууд төслийн зорилготой яв цав нийцэж байгааг онцлон тэмдэглэж цаашид хамтран ажиллахаа илэрхийллээ.

Монголын Олон Улсын Арбитрын дарга С.Энхцэцэг болон Ерөнхий нарийн бичгийн дарга М.Шинэбаяр нар Ази Номхон Далайн Арбитрын Бүлгэм /APRAG/ болон Тайландын Арбитрын Төвийн хамтран зохион байгуулсан "Ази болон дэлхий нийтийн олон улсын арбитрын чиг хандлага" сэдэвт семинарт оролцох үеэр Тайландын Арбитрын Төвийн холбогдох албаны хүмүүстэй уулзалт зохион байгуулж хоёр байгууллагын хооронд “Харилцан ойлголцлын санамж бичиг” байгууллаа.

Тайландын Арбитрын Төв нь Тайланд Улсын нийслэл Бангкок хотноо 2015 онд байгуулагдан үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд маргааныг шүүхийн бус журмаар шийдвэрлэх арбитр болон эвлэрүүлэн зуучлалын үйлчилгээг Тайланд Улсад хөгжүүлэх, хууль тогтоомжийг сайжруулах үндсэн зорилготой байгууллага юм.

Уулзалт болон санамж бичигт Тайландын Арбитрын Төвийг төлөөлөн Гүйцэтгэх захирлын үүрэг гүйцэтгэгч Мачимдорн Кампиранонт болон Стратеги болон бизнес хөгжлийн захирлын туслах Суронгкават Раважай нар оролцлоо.

Талууд санамж бичгийн хүрээнд дараах ажлуудыг харилцан тохиролцов.

• Арбитрчдын жагсаалтад буй арбитрчдыг харилцан солилцох замаар тус тусын байгууллагын арбитрчдын жагсаалтыг өргөжүүлэх;
• 2024 оны зунаас эхлэн хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй “Arbitration summer program” хөтөлбөрийг зохион байгуулахад хамтарч ажиллах;
• олон улсын арбитрын чиглэлээр хурал, семинар хамтран зохион байгуулах;
• тус тусын арбитрын хуралдааны танхимыг шаардлагатай үед харилцан тохиролцож ашиглах;
• тус тусын хууль, эрх зүйн хүрээнд гарч буй олон улсын арилжааны арбитрын хүрээн дэх шинэлэг ололттой туршлагаас хуваалцах;
• талууд хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагааныхаа талаар мэдээлэл солилцох, олон нийтэд түгээх;
• судалгаа, сургалт зэрэг арбитрын ажлын албыг чадавхжуулах хөтөлбөрт хамтран ажиллахаар тогтов.

Тус өдөрлөгт манай байгууллагийн нарийн бичгийн дарга нар арбитрын хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбогдолтой мэдээ мэдээлэл, зөвлөгөөг сонирхсон иргэдэд 17 цаг хүртэл өгнө.