ТА БҮХЭНД АРБИТРЧ А.ДОРЖГОТОВЫГ ТАНИЛЦУУЛЖ БАЙНА.

Шихихутуг Их Сургуулийн Иргэн, бизнесийн эрх зүйн Тэнхимийн эрхлэгч, багш. А.Доржготов нь 2015 оноос эхлэн Монголын Олон Улсын Арбитрын арбитрчаар ажиллаж байна. Тэрээр

• 1981-1988 онд Төв аймгийн АДХ-ын гүйцэтгэх захиргаанд Хуулийн хэлтсийн дарга
• 1988-1989 онд Төв аймгийн хуулийн хэлтэст, Хэлтсийн дарга
• 1989-1990 онд Төв аймгийн хууль зүй арбитрын хэлтэст, Хэлтсийн дарга бөгөөд ерөнхий арбитрч
• 1990-1993 онд БНМАУ-ын Дээд шүүхэд, Улсын дээд шүүхийн гишүүн
• 1993-2015 онд Монгол улсын дээд шүүх, Улсын дээд шүүхийн шүүгч
• 2015 оноос одоог хүртэл Шихихутуг Их Сургуулийн Иргэн, бизнесийн эрх зүйн Тэнхимийн эрхлэгч, багшаар ажиллаж байгаа. Бизнесийн эрх зүй, банкны эрх зүй, үнэт цаасны эрх зүй болон шүүх, арбитрын хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаагаар мэргэшсэн арбитрч юм.

Арбитрч А.Доржготов, түүний мэргэжил дээшлүүлсэн байдал:

• Тэрээр АНУ-ын Вашингтон хотод Банк санхүү, дампуурлын эрх зүй,
• ХБНГУ-д Иргэний процесс, Захиргааны шүүхийн процессын хууль тогтоомжоор 2 удаа,
• Голландад ардчилсан нийгэм дэх шүүхийн үйл ажиллагааны асуудлаар,
• Швед улсын Арбитрын ажиллагаа, Хятад улсад шүүхийн мэргэжил дээшлүүлэх хүрээлэн,
• Тайваний хуульчдын мэргэжил дээшлүүлэх хүрээлэн, Филиппин болон Японд Шүүгчийн ном ба хууль хэрэглээний арга зүйн асуудлаар,
• БНСУ-д шүүгчийн сургалтад тус тус хамрагдаж мэргэжил дээшлүүлсэн,
• Монгол улсдаа Голландын төслөөр явуулсан 2 жилийн цуврал сургалтад хамрагдсан,
• Мөнгө угаахтай тэмцэх асуудлаар, Германы сангаас жил бүр зохион байгуулдаг Иргэний хууль болон Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн хэрэглээ, мөн Европын сэргээн босголтын банк, Олон улсын хөгжлийн эрх зүйн байгууллага, ШЕЗ-өөс хэрэгжүүлсэн худалдааны эрх зүйгээр мэргэшүүлэх цуврал сургалт зэрэг бусад сургалтуудад хамрагдан мэргэжил , мэргэшлээ дээшлүүлсэн.

Арбитрч А.Доржготовын авсан шагнал урамшуулал:

Алтангадас одон, Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одон, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойн медаль, Ардын хувьсгалын ойн болон бусад ойн медалиуд, Хууль зүйн Тэргүүний ажилтан, Шүүхийн тэргүүний ажилтан, Монгол улсын төрийн албаны тэргүүний ажилтан, цол тэмдэг Боловсролын Тэргүүний ажилтан цол тэмдэг, МХАҮТ –ын арбитрын, оны “онцлох арбитрч”.

Гаргасан ном, бүтээлүүд:

• Монгол улсын шүүгчийн ном /хамтын бүтээл/, 1998 он - Тус ном нь ардчилсан шүүхийн шүүгчдэд зориулсан онол арга зүйн анхны гарын авлага бөгөөд Монгол, англи хэл дээр тус тус хэвлэгдэн шүүгчдийн ширээний ном болон хэрэглэгдэж байснаараа түүний ач холбогдол оршино.
• Монгол улсын Иргэний хуулийн тайлбар, Гэрээний эрх зүй /хамтын бүтээл/ 1,2,3-р боть- 2007, 2012, 2014 он.
• Процессын эрх зүйн толь, 2014 он.
• Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дэлгэрэнгүй тайлбар, 2014 он.
• Процессын эрх зүй /онол, туршлага/, 2013 болон 2014 он.
• Гэм хор учруулснаас үүсэх үүрэг ба Иргэний хууль хэрэглэх шүүхийн шийдвэр боловсруулах аргачлал, 2014 он.
• Хувьцаа эзэмшигчийн эрх, 2014 он.
• Монгол Улсын иргэний эрх зүйн судлаач, мэргэжлийн хуульчдад зориулсан Иргэний хууль тогтоомжийн бүрэн хэмжээний түүхэн эмхэтгэл боловсруулан гаргах ажлыг санаачлан зохион байгуулж “Өмгөөлөл судлалын академи, МУИС –ын ХЗС –ийн Хувийн эрх зүйн тэнхимтэй хамтран Монгол улсын иргэний эрх зүй судлаачдад зориулсан цуврал 6 боть ном гаргах зорилт тавин ажиллаж, 2018 онд “Монгол Улсын иргэний хуульд холбогдох баримт бичиг /2001-2002/, Монгол Улсын иргэний хуульд холбогдох баримт бичиг /1993-1995/, БНМАУ-ын иргэний хуулийн 1963 оны нэмэлт өөрчлөлтөд холбогдох баримт бичиг. 1990 онд номуудыг хэвлүүлэн нийтийн хүртээл болгосон, үлдэх номуудыг эмхэтгэн боловсруулах ажил амжилттай хэрэгжиж байна.
• Хууль тогтоомжийг хэрэглэх онол арга зүй болон Компанийн хуулийн тайлбар, 2020 он.
• Монгол Улс дахь арбитрын шүүх, баримт бичиг болон Монгол Улсад арбитр үүсч хөгжсөн түүхэн замнал номыг арбитрч, доктор Т.Мэндсайхантай хамтран бичиж хэвлэлд шилжүүлсэн. Нийт 40 шахам ном бүтээхэд хамтран зохиогчоор оролцсон.
• Хууль, эрх зүйн мэргэжлийн 20 гаруй номын редакцын зөвлөлд ажилласнаас гадна эрх зүйн онол, хууль хэрэглээний арга зүйн өгүүлэл нийтлэл 120 гаруй бичиж мэргэжлийн сэтгүүл, эмхэтгэл болон бусад хэвлэлд нийтлүүлсэн.
  Монгол Улсын шүүх, эрх зүйн баримт бичиг, 2016 он - Томоохон хэмжээний эмхэтгэл ном гаргасан, улмаар “Монголын шүүх” гурван боть номыг 2016 онд бүтээхэд оролцож “ Иргэний болон процессын эрх зүй: Дэлхийн жишиг- Монголын туршлага” сэдэвтэй нийтлүүлсэн.
• Түүнчлэн худалдааны эрх зүйн чиглэлээр шүүгчдийг сургах төслийн хүрээнд шүүгчийн сургалтын ажлыг хариуцан Олон улсын иргэний эрх зүй, Даатгалын эрх зүй, Оюуны өмчийн эрх зүй, Зээлдүүлэгчийн эрх зүй, Ашигт малтмалын эрх зүй, Дампуурлын эрх зүй, Даатгалын эрх зүй, Өрсөлдөөний эрх зүй, Хувьцаа эзэмшигчийн эрх зүйн гарын авлага зэрэг ном, бүтээлүүдийг боловсруулах ажлыг хариуцан ажиллаж, уг номуудыг хянан тохиолдуулах, бичиж боловсруулахад оролцон эдгээр сэдвээр шүүгчийг сургалтад хамруулан мэргэшүүлэх ажлыг 2013-2014 онд зохион байгуулж байсан.

Боловсруулж батлуулсан хуулийн тайлбар:

Монгол Улсын шинэ Үндсэн хуулийн тавдугаар зүйл 4 дэх заалтаар “Үндсэн хуулиас бусад хуулийг зөв хэрэглэх талаар албан ёсны тайлбар гаргах” бүрэн эрхийг Монгол Улсын дээд шүүх хэрэгжүүлэхээр заасан. Монгол Улсын дээд шүүхэд ажиллах хугацаандаа хууль хэрэглээний туршлага арга зүйг судлан хууль тогтоомжийг зөв ойлгож хэрэглэх, нэг мөр хэрэгжүүлэх, үндсэн хуулийн заалтыг хэрэгжүүлж, хууль тайлбарлах, Улсын дээд шүүхийн тогтоолын төсөл боловсруулж батлуулахад идэвх үр дүнтэй ажиллаж байсан.

Эдгээр тогтоол тайлбараас дурдвал: “Мөнгөний хуваарь /масштаб / өөрчлөгдсөнтэй холбогдуулан хууль тогтоомжийн зарим заалтыг хэрэглэх журмын тухай тогтоолын төсөл боловсруулахад оролцож УДШ–ийн Бүгд хурлын тогтоол гаргасан /1990. №14/, Аж Ахуйн нэгжийн тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /1991. №76/, гэмт хэргийн улмаас бусдад учруулсан хохирлын хэмжээг тодорхойлох талаар /1994. №125/, мөн /1994. № 206/,
Монгол улсын Аж ахуйн нэгж байгууллагын орлогын албан татварын хуулийн 7 дугаар зүйлийг тайлбарлах тухай /1995. №256/, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг тайлбарлах тухай /1997. №237/, Ан агнуурын хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /1997. № 271/,

Төв банк /Монгол банк/-ны тухай хууль, Банкны тухай хуулийн зарим зүйл хэсэг заалтыг тайлбарлах тухай /1997. №379/, нөхөрлөл, компанийн тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /1997. №380/, Иргэний хуулийн өмчийн эрх зүйн хэсгийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /1997. №442/,

Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас шүүхийн шийдвэрийг дахин хянах тухай ИХШХШТХ-ын зарим зүйл хэсэг заалтыг тайлбарлах тухай /1998. №318/, Хоршооны тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2000. №2/, Татан буугдсан “Ардын эрх”, “Засгийн газрын мэдээ” сонины өмчийг хувьчлах тухай хуулийн зарим заалтыг тайлбарлах тухай /2000. № 85/, Монгол Улсын татварын тухай зарим хуулийн зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2002. №100/,
Улс төрийн хэрэгт хэлмэгдэгчдийг цагаатгах нөхөх олговор олгох тухай хуулийн тайлбарт өөрчлөлт оруулах /2002. №123/, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2002. №263/ Арбитрын тухай хулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2005. №21/, Эмийн тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлийн зарим заалтыг тайлбарлах тухай /2006. №6/, Эрчим хүчний тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2006. №26/,

Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хуулийн 9 дүгээр зүйл /2006. №34/, Банкны болон банк бус санхүүгийн үйл ажиллагааны тухай хуулийн зарим зүйл заалт, хэсгийг тайлбарлах тухай /2006. №52/, Иргэний хуулийн 44, 45, 46 дугаар бүлэг, банк, эрх бүхий хуулийн этгээдийн мөнгөн хадгаламж, төлбөр тооцоо, зээлийн үйл ажиллагааны тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2006. №53/, Хоршооны тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2007. №26/,

Компанийн тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2007. №27/, Орон сууцны болон орон сууц хувьчлах тухай хуулиудын зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2008. №25/, Иргэний хуулийн 12 дугаар бүлгийн 3 дугаар дэд бүлгийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай /2009. №20 –гэр бүлийн хөрөнгийн эрх/, зэрэг тайлбар тогтоолыг боловсруулсан. Улсын дээд шүүхийн нийт шүүгчдийн хуралдаанд оруулан батлуулсны зэрэгцээ бусад шүүгчдийн боловсруулсан тайлбар тогтоолыг хэлэлцэхэд ажил хэрэгчээр оролцдог байсан. Энэ ажлын үр дүн нь улс орны хэмжээнд хуулийг зөв хэрэглэх, хэрэгжүүлэх ач холбогдолтой, үндсэн хуулиар Монгол Улсын дээд шүүхэд олгосон бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэхэд нэн чухал байсан цаашид ач холбогдлоо алдахгүй байх юм.